De nieuwe Cacaobarometer 2025, gepubliceerd door het internationale VOICE Network, schetst een sector die tegelijk haar beste én slechtste tijden beleeft. De wereldmarktprijs van cacao is historisch hoog, maar miljoenen boeren in Ghana en Ivoorkust – goed voor 70% van de wereldproductie – blijven gevangen in armoede. Klimaatverandering, ziektes en politieke onzekerheid maken de situatie nog precairder.
Toch is er hoop, benadrukt Rikolto, dat samen met partners werkt aan structurele oplossingen in de cacaoketen. “De kennis en de modellen om de cacaosector écht duurzaam te maken, bestaan,” zegt Jelle Goossens, woordvoerder van Rikolto. “Wat nodig is, is de moed om ze tot nieuwe norm te maken.”
“Leefbare inkomens voor boeren en het stoppen van ontbossing zijn geen luxe. Het is de enige manier om de cacaosector te redden, en dus ook de toekomst van onze chocolade.” - Abdulahi Aliyu, Global Director van Rikolto’s cacao- en koffieprogramma
De Cacaobarometer 2025 laat zien hoe fragiel het huidige systeem is. Door misoogsten, verouderde bomen en klimaatverandering steeg de wereldmarktprijs van cacao tot recordhoogte, maar dat vertaalde zich nauwelijks in hogere inkomens.
Boeren in Ghana en Ivoorkust kregen amper meer betaald, omdat ze vastzitten aan vooraf vastgelegde contracten. Tegelijk kampen coöperaties met liquiditeitsproblemen en neemt de druk op bossen toe. “Dat is de paradox waar de sector vandaag in vastzit: een dure grondstof, maar een onleefbaar inkomen voor wie ze produceert.”
Armoede ligt aan de basis van bijna alle problemen in de sector: van kinderarbeid tot ontbossing en genderongelijkheid. De Cacaobarometer pleit daarom voor een driedubbele omslag:
Een eenzijdige focus op meer productie, is gevaarlijk, zo stellen de auteurs van de cacaobarometer. “Een stijging van de opbrengsten zonder hogere prijzen stopt kinderarbeid niet en zal leiden tot een overaanbod en een nieuwe prijscrash, zoals in 2016. “Eerlijke prijzen moeten eerst komen, anders blijven boeren gevangen in hetzelfde verliesmodel.”
"Dat is de paradox waar de sector vandaag in vastzit: een dure grondstof, maar een onleefbaar inkomen voor wie ze produceert. Eerlijke prijzen moeten eerst komen, anders blijven boeren gevangen in hetzelfde verliesmodel." - Jelle Goossens, woordvoerder Rikolto
Die omslag is geen utopie. Sinds oktober 2024 komen alle standaard Boni Selection chocoladetabletten in Colruyt-winkels uit een directe, transparante aanvoerketen die werd opgezet met Fairtrade, chocoladeverwerker Puratos en Rikolto. Het partnerschap garandeert een leefbaar inkomen voor cacaoboeren in Ivoorkust door eerlijke prijzen, langetermijncontracten en investeringen in coöperaties. Daarnaast wordt gewerkt aan diversificatie naar andere teelten en agroforestry, wat niet alleen inkomens versterkt maar ook ontbossing tegengaat.
“Dit model bewijst dat duurzame handel geen idealisme is, maar een kwestie van verstandig zakendoen”, zegt Jelle Goossens. “Het combineert een commerciële samenwerking met ontwikkelingsimpact.” Ook initiatieven zoals Tony’s Open Chain tonen dat transparantie en eerlijke prijzen haalbaar zijn op grote schaal.
Om deze nieuwe manier van werken de norm te maken, is wetgeving nodig. Duurzaamheidswetgeving, zoals de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) en de EU Deforestation Regulation (EUDR) zijn belangrijk omdat ze grote bedrijven verantwoordelijk maken om mensenrechten en milieu te beschermen in hun aanvoerketens. De Cacaobarometer waarschuwt daarom voor de nefaste impact van de recente deregulering.
Maar deze regelgeving heeft ook een grote impact op boeren en boerinnen in producerende landen, terwijl ze amper inspraak hebben in hoe die regels worden uitgevoerd. “In de cacaosector wordt nog te vaak over boeren gepraat, in plaats van met hen”, zegt Jelle Goossens. “Beslissingen worden genomen in Europa, maar boeren zijn zelden vertegenwoordigd aan tafel, en dat houdt de historische machtsongelijkheid in stand.” Daarbij pleit Rikolto ervoor dat Europa niet alleen ambitieuze regels oplegt, maar ook financiële en technische steun biedt, zodat de kosten niet bij boeren terechtkomen.
De cacaosector staat op een kruispunt: blijft duurzaamheid een bijzaak, of wordt het de nieuwe norm? Voor Rikolto is het antwoord duidelijk: “Leefbare inkomens voor boeren en het stoppen van ontbossing zijn geen luxe. Het is de enige manier om de cacaosector te redden, en dus ook de toekomst van onze chocolade.”
De Cacaobarometer wordt elke drie jaar gpubliceerd door het internationale VOICE Network en zijn partners, waaronder Rikolto. Het biedt een onafhankelijke beoordeling van de duurzaamheid in de cacaosector, met aandacht voor leefbare inkomens voor boeren, klimaatverandering, mensenrechten, transparantie in de toeleveringsketen en bedrijfsaansprakelijkheid. De Cacaobarometer 2025 werd officieel gepubliceerd op 8 oktober.
.jpg)
