Een afvalmeting op jouw school

Voedselverspilling is een groot probleem vanuit milieu-, ethisch en economisch oogpunt. Jaarlijks verspillen Belgische huishoudens ongeveer 345 kg voedsel per persoon. Tegelijkertijd leeft ongeveer 15% van de Belgische bevolking in voedselonzekerheid. Dat maakt het eens zo belangrijk om voedselverspilling tegen te gaan, niet alleen vanwege de verspilde middelen en energie maar ook vanuit het perspectief van voedselonzekerheid.

Ook in scholen is voedselverspilling een groot probleem. In Brusselse scholen is dit bijvoorbeeld 6 à 7 kg per leerling per jaar, voornamelijk bij de warme maaltijden in de refter. Door in de schoolrefters voedselverspilling aan te pakken, kunnen we dus al een groot verschil maken. Een afvalmeting in de refter kan helpen om voedselverspilling zichtbaar te maken en aan te pakken. Bovendien is het een dankbaar onderwerp om later verder aan de slag te gaan rond gezonde, duurzame voeding.

Wist je dat ... ?
‍... koffie en thee, brood en banket, en fruit het meeste worden weggegooid?
‍... voedselverspilling Europa jaarlijks 140 miljard euro kost?
‍... er wereldwijd 1/3^de van de totale voedselproductie verloren gaat, terwijl 1 op de 9 mensen honger lijdt?

Aan de slag

Een afvalmeting doe je het best een week lang elke dag om representatieve resultaten te krijgen. Tip: kondig de meting niet op voorhand aan, zodat het gedrag van leerlingen zo weinig mogelijk wordt beïnvloed.

1. Organiseer een werkgroep

Breng een groep leerlingen, leerkrachten en keukenpersoneel samen die mee alles in goede banen kunnen leiden. Maak duidelijk dat de meting geen kritiek is, maar een manier om samen te werken aan minder voedselverspilling.

2. Bereid de meting voor

• Zet doorzichtige (vuilnis)bakken in de refter. Label elke bak duidelijk met de categorie voedsel: proteïne (vlees, vis, plantaardig alternatief), koolhydraten (aardappelen, pasta, rijst), warme groenten, rauwkost, saus, soep en ‘gemengd’ afval.
• Plak wat afbeeldingen op de bakken, zodat de categorieën voor iedereen duidelijk zijn. Tip: lamineer de afbeeldingen, zodat je ze later opnieuw kan gebruiken.
• Zorg dat er elke dag twee begeleiders bij de bakken staan om alles in goede banen te leiden. Dit kunnen leerkrachten, leerlingen, directieleden of keukenpersoneel zijn.

3. Meten, meten, meten

Dan is het nu tijd om echt de weegschaal boven te halen!

• Laat de leerlingen op het einde van de middag al wat ze niet hebben opgegeten, in de juiste bakken gooien.
• Weeg de bakken in de refter én de voedseloverschotten in de keuken. Noteer dagelijks nauwkeurig het gewicht van elke individuele categorie.
• Observeer en noteer ook de reacties en het gedrag van leerlingen tijdens de meting. De eerste dag is er vermoedelijk wat onwennigheid. Op het einde van de week zal je echter al zien dat de leerlingen al veel bewuster omgaan met hun voedsel.

4. Analyseer de resultaten

• Bereken de totale hoeveelheid voedselafval en vertaal dit naar iets dat voor elke doelgroep, ook kinderen en jongeren, goed te begrijpen is.
• Bespreek de resultaten met de werkgroep en/of de cateraar en denk samen na over verbeteringen. Als je school warme maaltijden serveert, kan je bijvoorbeeld halve porties vlees aanbieden als je merkt dat er te veel wordt weggegooid. Of laat leerlingen alles of op z’n minst een deel zelf opscheppen. Het is beter om later extra bij te scheppen dan in één keer te veel te nemen.
• Herhaal de afvalmeting regelmatig doorheen het schooljaar om voortgang goed bij te houden en eventuele verbeteringen te evalueren.

5. Communiceer de resultaten

Door op een positieve manier over voedselverspilling te communieren, vergroot je het draagvlak binnen de school en maak je de impact van het thema duidelijk. Het is dus belangrijk om de resultaten breed te verspreiden. Dat kan met posters, presentaties voor directie en leerkrachten, nieuwsbrieven, via SmartSchool of zelfs met klasdiscussies.