De voedselomgeving op en rond de school

De term ‘voedselomgeving’ omvat alle eet- en drinkmogelijkheden binnen en rondom de school. Denk aan de refter, automaten, buurtwinkeltjes, snackbars, ...

De beschikbaarheid, toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van voedsel worden bepaald door fysieke, economische en sociaal-culturele factoren. Helaas hebben onze huidige voedselomgevingen vaak een negatieve impact op onze gezondheid, zéker op die van kinderen en jongeren. Veel scholen en hun omgeving worden immers gedomineerd door ongezonde eet- en drinkopties, zoals fastfoodrestaurants, snoepautomaten en winkels die voornamelijk bewerkte en suikerrijke producten verkopen. Die ongezonde opties zijn vaak goedkoper en toegankelijker dan gezonde alternatieven. Niet te verwonderen dus dat ze ook meer worden geconsumeerd.

Dat draagt echter bij aan een stijging van overgewicht en obesitas onder jongeren, verhoogt het risico op chronische ziekten (diabetes type 2, hart- en vaatziekten) en kan zelfs negatieve effecten hebben op de mentale gezondheid en schoolprestaties. Daarom is het belangrijk om de voedselomgeving te verbeteren en gezondere keuzes te stimuleren. We zetten de belangrijkste voordelen van een gezonde voedselomgeving even op een rijtje:

• Gezonde keuzes: een gezonde voedselomgeving stimuleert leerlingen om gezondere voedingskeuzes te maken
• Betere onderwijsresultaten: gezonde voeding draagt bij aan een betere concentratie en leerprestaties
• Ontwikkeling van gezonde gewoonten: jongeren leren gezonde eetgewoonten aan die ze hun leven lang kunnen aanhouden
• Preventie van gezondheidsproblemen: een gezonde voedselomgeving helpt bij het voorkomen van overgewicht en gerelateerde ziekten zoals diabetes en hart- en vaatziekten

Het aanpakken van de voedselomgeving is natuurlijk niet gemakkelijk. Er zijn héél wat mensen en belangen bij betrokken. Maar met kleine stappen kan je leerlingen wel al bewust maken van de impact van de voedselomgeving.

Aan de slag

1. Zoek je bondgenoten

Begin niet alleen, maar zoek een team van gemotiveerde mensen die zich mee willen inzetten voor een gezondere voedselomgeving op school. Betrek leerkrachten, schoolpersoneel, enthousiaste leerlingen, ouders, ... Dit kan trouwens ook een agendapunt zijn binnen een andere werkgroep, zoals een gezondheidsteam.

2. Beoordeel de huidige voedselomgeving

Je kan beginnen met de problemen van de huidige voedselomgeving in kaart te brengen. Dat kan met observaties, enquêtes onder de leerlingen en gesprekken met lokale verkopers. Deze vragen kunnen je alvast op weg helpen:

• Hoeveel winkels/snackbars/fastfoodrestaurants zijn er binnen een straal van 5km rond de school?
• Hoeveel reclameborden voor ongezonde, bewerkte voeding is er binnen een straal van 5km rond de school te zien?
• Zijn er voldoende gezonde alternatieven te vinden?

Belangrijk: betrek de doelgroep, dit creëert meer draagvlak. Laat de leerlingen, eventueel begeleid door een voedingsdeskundige, onderzoeken welke gezonde opties er allemaal zijn en wat ze hiervan graag op hun school zouden zien. Een enquête kan hierbij helpen om de voorkeuren van leerlingen in kaart te brengen.

3. Stel een actieplan op

Eenmaal je alle gegevens hebt, kan je een actieplan uitwerken. Maak een lijstje van korte en lange termijndoelen. Een eenvoudig iets kan bijvoorbeeld al het snijden van fruit zijn; het is immers aangetoond dat kinderen meer fruit eten wanneer het al in stukjes is gesneden. Een doel op langere termijn kan dan weer een volledig gezond, duurzaam aanbod zijn op schoolactiviteiten. Enkele punten ter inspiratie:

• Beter voedingsaanbod: bied gezond voedsel aan in de schoolrefter. Pas het tussendoortjesbeleid aan. Tip: neem zeker eens een kijkje naar onze actiefiche rond gezonde tussendoortjes.
• Educatie en bewustwording: organiseer workshops, gastlessen en informatiecampagnes over gezonde voeding en het concept voedselomgeving.
• Samenwerking met lokale bedrijven: werk samen met supermarkten en restaurants uit de buurt om gezonde opties te promoten.

4. Werk een effectieve communicatie uit

Goede communicatie is de sleutel tot succes. Het inspireert, informeert en motiveert. Communiceer duidelijk met leerlingen en ouders over de veranderingen en de redenen hiervoor. Vermijd het gevoel dat er iets wordt weggenomen, maar focus op wat er wordt gewonnen. Gebruik verschillende kanalen zoals nieuwsbrieven, posters, sociale media en ouderavonden om je boodschap over te brengen.

5. Evalueer en stuur bij

Evalueer regelmatig de impact van de genomen maatregelen en vraag feedback van de leerlingen en het personeel. Gebruik deze feedback om het actieplan waar nodig bij te stellen en te verbeteren.