Hoe denken de partijen over goed eten op school?

Goed eten op school was nog nooit zo actueel. Schoolmaaltijden zijn voer voor debat. Maar hoe denken de partijen écht over het thema? Rikolto zocht het uit en bracht alles samen in een eenvoudig overzicht.

Goed eten op school is cruciaal voor de gezondheid en ontwikkeling van kinderen en jongeren. Talrijke onderzoeken tonen het verband aan tussen gezonde voeding, betere concentratie en mentaal welzijn. Dat leidt tot betere schoolprestaties en gelijke kansen.

Schoolmaaltijden staan de laatste weken centraal in de verkiezingsdebatten. Bij Rikolto zijn we blij dat het thema zoveel aandacht krijgt: met ons programma rond 'goed eten op school' zetten we ons al verschillende jaren wereldwijd in voor een betere voedselomgeving op school, zodat gezonde en duurzame voeding een basisrecht wordt voor elke leerling.

Maar gezonde voeding is meer dan enkel die schoolmaaltijden. Voor de ontwikkeling van levenslange gezonde eetpatronen is een aanpak nodig die inzet op gezonde voeding in de brede schoolomgeving (zgn. Whole School Food Approach). Over zo'n aanpak blijft het momenteel nog stil in de debatten.

In de aanloop van de verkiezingen van 9 juni geeft Rikolto daarom een overzicht van de standpunten van elke partij, zowel over schoolmaaltijden als over een bredere aanpak voor gezonde voeding op school. Dit maakt het voor u, de kiezer, eenvoudiger bij uw keuze voor een politieke partij of kandidaat.

Wat met schoolmaaltijden?

Onderzoek toont aan dat meer dan 80% van de 11 tot 18-jarigen in Vlaanderen niet genoeg groenten eet en meer en meer kinderen met overgewicht kampen. (bron: HBSC)
Scholen bieden steeds minder warme maaltijden aan, vaak door een gebrek aan de nodige infrastructuur, kennis, tijd en middelen. Doen ze dit wel, dan voldoen de maaltijden meestal niet aan de gezondheidsrichtlijnen van de Vlaamse overheid. (bron: Vlaams Instituut Gezond Leven)
Uit recent onderzoek van de UGent blijkt bovendien dat het overgrote deel van de leerlingen, ongeacht socio-economische achtergrond, met een ongezonde brooddoos aan de schoolpoort staat. Een gezonde schoolmaaltijd is dus in het belang van alle kinderen.

Standpunten van de partijen

Hoe kijkt elke partij naar het aanbieden van (gezonde) schoolmaaltijden? We contacteerden alle politieke partijen via mail en gingen vervolgens met elk van hen kort in gesprek.

We vatten hieronder voor u alles samen. N-VA is de enige partij die ervoor koos om niet verder in gesprek te gaan.

Disclaimer: deze pagina geeft louter een opsomming van de standpunten van elke politieke partij. Deze standpunten kunnen niet als waarheden worden beschouwd en stemmen niet noodzakelijk overeen met onze visie.

cd&v

De stemtest leert ons het volgende: Met honger in de klas zitten is heel slecht voor de leerprestaties van kinderen en voor hun algemene ontwikkeling. We willen de strijd tegen honger op school aangaan met gratis en gezonde maaltijden.

In ons gesprek met hen vertelt cd&v het volgende:

cd&v is geen voorstander van schoolmaaltijden voor alle leerlingen. Ze beschouwen dit als een verantwoordelijkheid van de ouders en vinden maaltijden voor alle leerlingen te duur. De partij is wel voorstander van gratis schoolmaaltijden voor kansarme kinderen, waarbij rechthebbende gezinnen kunnen kiezen of ze hier gebruik van maken.
De partij vindt dat de Vlaamse overheid meer moet investeren in de ondersteuning van scholen en lokale besturen en moet inzetten op meer samenwerking tussen de beleidsdomeinen onderwijs, armoede en welzijn.
cd&v is geen voorstander van één universele aanpak voor alle scholen en wil vooral kijken naar de individuele noden van elke school.

Groen

De stemtest leert ons het volgende: Leren lukt niet op een lege maag. Daarom willen we gezonde, lekkere maaltijden op school. Voor kinderen van ouders met een laag inkomen moet die maaltijd gratis zijn. Zo zorgen we voor een eerlijke start voor elk kind.

In ons gesprek met hen vertelt Groen het volgende:

Groen is voorstander van toegankelijke schoolmaaltijden voor elk kind. Ze ijveren voor een gedifferentieerd systeem, waarbij de prijs van de maaltijden afhangt van de financiële situatie van de leerling. Ze willen dat de schoolmaaltijden gezond en duurzaam zijn. (Er wordt gesproken over de Refterrevolutie.)
Volgens de partij zijn schoolmaaltijden niet louter een oplossing voor armoedeproblematiek, maar ook voor algemeen welzijn en gezondheid. Ze vinden dat elk kind recht heeft op gezonde voeding en dat een school hiervoor de ideale plaats is, omdat dit de plek is waar alle kinderen samenkomen.
Groen is voorstander van gratis middagtoezicht, de zgn. boterhammentaks valt dus weg. Ze halen aan dat dit voor ouders drempels wegneemt om hun kinderen op school te laten eten en leerkrachten minder zwaar belast.

N-VA

De stemtest leert ons het volgende: Het is niet aan de Vlaamse overheid om gratis maaltijden aan alle scholen op te leggen. We laten lokale besturen beslissen of dit een maatregel is die past binnen hun lokaal sociaal beleid, op maat van hun inwoners.

N-VA ging niet in op ons verzoek om hierover verder in gesprek te gaan. Hun verdere standpunten zijn dus niet duidelijk, evenals in hoeverre lokale besturen de nodige ondersteuning zullen krijgen indien ze met het thema aan de slag willen.

Open Vld

De stemtest leert ons het volgende: Met een lege maag kan je je niet concentreren. Het heeft ook geen zin om kinderen verantwoordelijk te houden voor ouders die er niet in slagen om eten te voorzien. Daarom moeten we gezonde maaltijden voorzien die voor kansarme leerlingen gratis zijn.

In ons gesprek met hen vertelt Open Vld het volgende:

Open Vld is voorstander van een toegankelijk voedingsaanbod voor elke leerling. Dit hoeft voor hen niet per se maaltijden te zijn, maar kan ook in de vorm van gezonde tussendoortjes. Ze willen een gezond aanbod niet verplichten, maar willen wel dat het voor iedereen toegankelijk is. Ze ijveren voor een gedifferentieerd systeem gebaseerd op de financiële situatie van elke leerling.
Volgens de partij moet de Vlaamse overheid voor financiële ondersteuning zorgen, zowel voor relevante middenveldorganisaties die rond het thema werken als voor lokale besturen en scholen.
Open Vld haalt aan dat een toegankelijk en gezond voedingsaanbod op elke school heel wat logistieke uitdagingen en dus ook kosten met zich mee zal brengen, ze zien het bijgevolg als een stapsgewijs proces. De partij wil daarom eenvoudig beginnen, met bv. soep als gezond tussendoortje.

PVDA

In ons gesprek met hen vertelt PVDA het volgende:

PVDA is voorstander van gratis schoolmaaltijden voor elk kind. Ze halen aan dat het universeel gratis aanbieden voor gelijkheid zorgt en de administratieve last bij de scholen verlicht, aangezien die niet langer rekening moeten houden met de individuele financiële situatie van elke leerling.
Volgens de partij moet het middagtoezicht gratis zijn, de zgn. boterhammentaks valt dus weg. Ze halen aan dat dit zowel voor ouders als scholen drempels wegneemt.
Op Vlaams niveau wil PVDA middelen voorzien om scholen en lokale besturen hierin te ondersteunen (bv. hogere subsidies voor gezonde tussendoortjes).

Vlaams Belang

De stemtest leert ons het volgende: Een school is er om kinderen te leren lezen, schrijven en rekenen, niet om alle sociale problemen op te lossen. Scholen mogen uiteraard gratis schoolmaaltijden aanbieden als ze dat willen vanuit hun missie, maar niet als verplichting.

In ons gesprek met hen vertelt Vlaams Belang het volgende:

Vlaams Belang is voorstander van gratis schoolmaaltijden voor kansarme leerlingen, maar willen scholen dit niet verplichten. Ten eerste willen ze dit niet uit praktische overwegingen, ze duiden op het gebrek aan infrastructuur in vele scholen. Ten tweede omdat ze gezonde voeding als een taak van de ouders zien, niet die van de school. De partij is wel voorstander van gratis middagtoezicht, de zgn. boterhammentaks valt dus weg.
De focus van de partij ligt voornamelijk op armoedebestrijding (caritas): ze vinden het de taak van de ouders om hun kind gezonde voeding te geven, niet die van het onderwijs. Ouders waarbij dat niet lukt, moeten volgens hen in eerste instantie hulp krijgen van de OCMW’s.
Op Vlaams niveau wil Vlaams Belang voor financiële ondersteuning zorgen voor zowel scholen als lokale besturen, bv. om leerlingen op regelmatige basis fruit aan te bieden van lokale boeren.

Vooruit

De stemtest leert ons het volgende: We willen ons onderwijs terugbrengen naar de top. Kinderen die met een lege brooddoos naar school moeten, dat kan gewoon niet. Op een lege maag kan je niet leren. Gratis schoolmaaltijden zorgen voor gelijke kansen voor elk kind.

In ons gesprek met hen vertelt Vooruit het volgende:

Vooruit is voorstander van gratis schoolmaaltijden voor elk kind. Ze halen aan dat dit voor gelijke kansen zorgt.
Op Vlaams niveau wil de partij middelen voorzien om lokale besturen en scholen hierin te ondersteunen: "De maaltijden mogen voor scholen geen extra last zijn". De partij wil er bijvoorbeeld voor zorgen dat er voldoende helpende handen zijn om de maaltijden te bedelen.
Ook het middagtoezicht moet volgens Vooruit gratis zijn, de zgn. boterhammentaks valt dus weg.

Wat met een 'Whole School Food Approach'?

Wie van jongs af gezond en evenwichtig eet, staat sterker in het leven en wordt minder ziek. Maar willen we dat de jongere generaties die gezonde levensstijl hun leven lang aanhouden, dan volstaat enkel een gezond voedingsaanbod op school niet.
De 'Whole School Food Approach', een allesomvattende aanpak voor goed eten op school, focust naast het aanbod daarom ook op voedingseducatie, een gezonde schoolomgeving en een voedingsbeleid.
De aanpak werd enkele jaren geleden door Rikolto ontwikkeld en wordt ondertussen al gebruikt in scholen in 12 Europese landen.

Standpunten van de partijen

Discussies over schoolmaaltijden zijn ondertussen al veel gevoerd. Maar hoe denken de politieke partijen over zo'n allesomvattende aanpak? We polsten in ons gesprek met elk van hen kort hoe zij kijken naar gezonde voeding in de brede schoolomgeving.

We vatten hieronder voor u alles samen. N-VA is de enige partij die ervoor koos om niet verder in gesprek te gaan.

cd&v

In ons gesprek met hen vertelt cd&v het volgende:

cd&v is voorstander om breder te kijken dan enkel het aanbod.
Ze halen aan dat de schoolomgeving en reclame een grote rol spelen in onze eetpatronen. Daarom willen ze kijken hoe lokale besturen dit positief kunnen beïnvloeden. De partij wil inzetten op een sterkere voedselkennis en is daarom voorstander van korte keten-initiatieven (bv. boerderijbezoeken), omdat dit leerlingen de kans biedt bij te leren over voedselproductie (zgn. authentiek leren).
cd&v benadrukt dat gezonde voeding maar één aspect is van onze gezondheid en dat dit volgens hen geen diepere armoedeproblemen oplost. De partij wil vooral dat scholen zelf kunnen aangeven waarin ze graag ondersteund worden en "dit zal niet noodzakelijk overal gezonde voeding zijn".

Groen

In ons gesprek met hen vertelt Groen het volgende:

Groen is voorstander van een allesomvattende aanpak voor gezonde voeding in de brede schoolomgeving (zgn. Whole School Food Approach).
Volgens de partij gaat gezonde voeding op school breder dan enkel maaltijden. Ze willen dat scholen over de nodige infrastructuur beschikken, zodat samen lunchen een aantrekkelijk gebeuren is ("samen aan tafel zitten is ook een moment van onderwijs"). De partij haalt aan dat ze fastfood-zaken in de schoolomgeving moeilijk kunnen verbieden, maar dat scholen dan wel een aantrekkelijk alternatief moeten kunnen voorzien. Volgens de partij gaat dit ook over een aanbod van gezonde tussendoortjes.
Groen wil dat de Vlaamse overheid voor een algemeen kader en ondersteuningsmechanismen zorgt, zodat scholen en lokale besturen met het bredere thema aan de slag kunnen. De partij benadrukt dat het belangrijk blijft om overal rekening te houden met de individuele context en niet uitsluitend onderwijsdiensten te betrekken.

N-VA

N-VA ging niet in op ons verzoek om hierover verder in gesprek te gaan. De stemtest leert ons dat ze als overheid geen interesse hebben om concreter in te zetten op gezonde schoolvoeding. Een aanpak die nog breder gaat dan het aanbod alleen lijkt hier dus weinig realistisch.

Open Vld

In ons gesprek met hen vertelt Open Vld het volgende:

Open Vld is voorstander om breder te kijken dan enkel het aanbod.
De partij wil middenveldorganisaties ondersteunen die een dergelijke aanpak ontwikkelen en scholen hierin begeleiden. Volgens hen is het niet aan de Vlaamse overheid om voor een algemeen regelgevend kader te zorgen.
Voor Open Vld zijn vooral de eindtermen belangrijk om in te zetten op voedingseducatie. Volgens hen moet hierbij zeker voldoende aandacht gaan naar gezonde voeding, maar moeten scholen individueel wel de vrijheid krijgen om zelf in te vullen hoe ze de eindtermen rond voedingskennis willen bereiken.

PVDA

In ons gesprek met hen vertelt PVDA het volgende:

PVDA is voorstander van een allesomvattende aanpak voor gezonde voeding in de brede schoolomgeving (zgn. Whole School Food Approach).
De partij benadrukt het belang van preventieve gezondheidszorg. Voor gezonde eetpatronen, en dus een goede gezondheid, is volgens hen meer nodig dan enkel een gezond aanbod. De partij wil dat voeding een deel van het onderwijs wordt, in de brede schoolomgeving, maar haalt wel aan dat zo'n aanpak de nodige tijd zal vergen.
Volgens PVDA ligt de verantwoordelijkheid tot gezonde voeding niet bij de ouders. Ze blijven het belang van individuele voedingskeuzes benadrukken, maar voegen toe dat dit de nodige kennis over voeding vereist. De partij vertelt: "De individuele verantwoordelijkheid is volledig ondergeschikt aan de systemische verantwoordelijkheid. Onze gezondheid wordt voor een groot deel bepaald door het politiek-economisch systeem en onze omgeving." Volgens PVDA kan een allesomvattende aanpak met een algemeen kader vanuit de overheid hier het verschil maken.

Vlaams Belang

In ons gesprek met hen vertelt Vlaams Belang het volgende:

Vlaams Belang is voorstander om breder te kijken dan enkel het aanbod.
Volgens de partij blijft de voornaamste taak van een school wel onderwijzen en mag de focus niet te veel op voeding liggen. De voornaamste motor tot gelijke kansen is volgens hen onderwijs.
Vlaams Belang is voorstander van voedingseducatie, maar legt de verantwoordelijkheid om kinderen gezonde eetgewoonten bij te brengen bij de ouders.

Vooruit

In ons gesprek met hen vertelt Vooruit het volgende:

Vooruit is voorstander van een allesomvattende aanpak voor gezonde voeding in de brede schoolomgeving (zgn. Whole School Food Approach).
Volgens de partij is niet enkel het aanbod maar ook een gezonde omgeving en de nodige kennis belangrijk om gezonde keuzes te (blijven) maken. De partij wil dit vanuit de Vlaamse overheid ondersteunen.
Volgens Vooruit heeft een gezond aanbod op zichzelf al een grote invloed op voedingskeuzes en blijft dit daarom het belangrijkste element van een dergelijke aanpak.

Benieuwd naar meer?

Samen met een hele groep experten uit de onderwijs-, gezondheids- en armoedebestrijdingssector publiceerden we vorig jaar tien beleidsaanbevelingen om werk te maken van gezonde, toegankelijke voeding op school.

Waarom? Omdat een gezond en evenwichtig eetpatroon essentieel is voor kinderen en jongeren, maar in ons land nog verre van een evidentie is. Hier lees je meer.

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Elke maand vertellen we je hoe we van goed eten de normaalste zaak ter wereld maken. Voor iedereen, nu en in de toekomst.