Belgen zijn grootverbruikers van chocolade. Onze pralines zijn wereldberoemd, we gaan prat op de kwaliteit van onze repen. Chocolade is dan wel geen essentieel product in een gezond dieet, maar heeft een niet te onderschatten impact op het wereldwijde voedselsysteem. Als we dat eerlijk, gezond en duurzaam willen, moeten we de cacaosector in het vizier nemen.
Er loopt historisch heel wat scheef in deze sector. Zo is kinderarbeid er nog steeds geen uitzondering, zijn cacaoboeren bij de armste boeren ter wereld en heeft de cacaoteelt stevig af te rekenen met de gevolgen van de klimaatopwarming. De limieten van de ‘steeds meer voor steeds minder’-reflex worden hier pijnlijk duidelijk. Het VOICE-netwerk, een coalitie van maatschappelijke organisaties, heeft afgelopen maand de Cacaobarometer 2022 gepubliceerd. Daarin wordt gepleit voor een dringende systemische verandering in de sector.
De barometer schetst een triest beeld van de sector: van toenemende ontbossing tot hardnekkige genderongelijkheid, schendingen van de mensenrechten en structurele armoede die door te veel partijen wordt genegeerd. Voor het eerst wordt de olifant in de kamer benoemd: het feit dat de beslissingsbevoegdheid in Europa en de VS ligt, ver van waar de cacao wordt geteeld. Daar bovenop komen de gestegen kosten voor levensonderhoud die ook cacaoboeren voelen. De prijs die ze voor hun cacao ontvangen bleef gelijk, terwijl chocolade- en cacaobedrijven bloeien.
“In ons programma voor duurzame cacao en koffie richten we ons op drie aspecten, die nauw aansluiten bij de aanbevelingen van de Cacaobarometer 2022: duurzame productie, inclusieve markten en een stimulerende omgeving”, vertelt Abdulahi Aliyu, coördinator van Rikolto’s cacaoprogramma. “Voedingsbedrijven moeten trachten de waarde in de keten te herverdelen, zodat de boeren een gegarandeerd inkomen hebben. Als oogsten tegenvallen, is het nog al te vaak de boer die daar de gevolgen van draagt. Zo is het onmogelijk om op langere termijn te plannen of investeringen te doen. Het is belangrijk om boeren - vooral ook vrouwen en jongeren - te ondersteunen met opleidingen. Ze moeten werken in een economische realiteit waarin hun stem zelden gehoord wordt. We moedigen hen aan om kennis te delen en zich te verenigen. Maar daar moeten ze ook de mentale en financiële ruimte voor krijgen.”
“We zien dat het voor kleinschalige boeren vaak niet voldoende is om een gegarandeerde minimumprijs te hebben voor een ‘cash crop’ als cacao. Als we niet eerst naar het inkomen van boeren kijken, blijft de aanpak van ontbossing en kinderarbeid problematisch.” Het Leefbaar Inkomen berekent het netto jaarinkomen dat een boerengezin nodig heeft om op een specifieke locatie aan hun fundamentele mensenrechten te voldoen. Het is belangrijk om dit realistisch in te schatten.
Boeren kunnen bijvoorbeeld worden gestimuleerd en beloond voor hun agro-ecologische inspanningen. Dat heeft een positieve impact op de kwaliteit van de cacao, maar ook op de bodem en de leefbaarheid van de planeet. De economische waarde van de conservatie van een ecosysteem moet ook in rekening gebracht worden en ten goede komen aan de mensen die ervoor instaan. Ook dit is winst die moet worden gevalideerd.
In Ivoorkust bundelt Rikolto de krachten met een aantal partners waaronder Colruyt Group, Puratos en Fairtrade Belgium. “We bekijken daarbij zes parameters: productiviteits- en kwaliteitsverbetering, inkomstendiversificatie, toegang tot financiering, agroforestry en een correcte prijs voor cacao”, vertelt Abdulahi. “We gaan in de praktijk na welke cruciaal zijn om tot een levensvatbaar inkomensmodel voor de boeren te komen.” Analyse toont aan dat de betrokken boeren er nu 30% meer verdienen dan de lokale standaard. Een leefbaar inkomen komt in het vizier.
De Cacaobarometer verwijst naar deze interventie als een voorbeeld van hoe goede aankooppraktijken kunnen leiden tot betere prijzen voor cacaoboeren. “Er is werk aan de winkel. Onze inspanningen moeten in verhouding zijn met de urgentie en de omvang van de problemen in de cacaosector. Om tot een leefbaar inkomen te komen zijn projecten niet voldoende: we moeten alles in het werk stellen om engagementen voor de hele sector te laten gelden. Het is onze job om ervoor te zorgen dat betere handelspraktijken op tafel liggen in elk gesprek dat we hebben met cacaobedrijven,” aldus Abdulahi.
Het blijft belangrijk om ook vanuit de samenleving de druk op bedrijven én overheden hoog te houden. Onze vraag naar lekkere, betaalbare chocolade mag nooit geïnterpreteerd worden als vrijgeleide voor ecologische roofbouw of oneerlijke handelspraktijken. In het Beyond Chocolate charter uit 2019 engageerden de Belgische overheid, de chocoladesector, diverse NGO’s en middenveldorganisaties (waaronder Rikolto) zich om alle Belgische chocolade, geproduceerd of verhandeld in België, uiterlijk eind 2025 te laten voldoen aan een relevante certificeringsstandaard. Ook de afspraken tussen overheden en privépartners binnen het Cocoa & Forests Initiative moeten tegen uiterlijk eind 2025 volledig gerespecteerd zijn. De ontbossing als gevolg van cacaoproductie voor de Belgische chocoladesector moet uiterlijk in 2030 stoppen. Tegen dan moeten alle cacaoproducenten minimaal een leefbaar inkomen verdienen.
Luister verder
Hoe maken we alle chocolade eerlijk? In onze podcast Het Recept van Rikolto praat collega Jelle erover met kersvers directeur Thibault Geerardyn en afscheidnemend collega én chocolademaakster Caroline Huyghe.
.jpg)
.png)
.jpg)