Ruim 150 professionals — van ondernemers en zorgbedrijven tot lokale bestuursleden en onderzoekers — begonnen op vrijdag 26 september 2025 met deze woorden van minister van Landbouw en Omgeving, Jo Brouns, aan de inspiratiedag tegen voedselverspilling. Een hoopvolle start, al bleek snel dat een volledig circulaire voedselketen nog veraf is.
“40% van het organisch afval belandt in het restafval. Daarvan is de helft nog eetbaar”, stelt Ann Braekevelt van OVAM. Voedselbanken herverdelen bovendien jaarlijks meer dan 25.000 ton voedsel, benadrukten verschillende sprekers.
Thibault Geerardyn, directeur van Rikolto België, bevestigde dit in zijn openingsspeech in het Herman Teirlinckgebouw in Brussel. Hij citeerde Max Roser van Our World in Data: “De wereld is verschrikkelijk — maar ook al veel beter, en de wereld kán nog veel beter. Deze drie statements zijn tegelijk waar. Dat een derde van de voedselproductie wereldwijd verloren gaat is vreselijk, maar we staan wel al veel verder in ons bewustzijn over voedselverspilling dan pakweg drie decennia geleden.”
Tijdens vier sessies werden tal van goede praktijken gedeeld. Een voormiddag vol vakkennis zorgde voor een stevig gevuld programma!
De eerste sessie startte met een verwijzing naar de documentaire The Muffin Man. De Belgische documentaire uit 2012 schetst het verhaal van een man die een gevangenisstraf kreeg voor het ‘stelen’ van voedseloverschotten uit de afvalcontainer van een supermarkt. De boodschap is ook vandaag erg relevant: terwijl er mensen zijn die niet genoeg te eten hebben, gaat er zoveel kostbaars verloren.
Hoe kunnen we verantwoord omgaan met voedsel? De eerste stap is steeds om preventief te werken en geen overaanbod te creëren. Als dat niet lukt, moeten overschotten zo efficiënt mogelijk worden herverdeeld.
Sociale distributieplatformen en lokale voedselverdeelorganisaties faciliteren het overdrachtsproces van aanbieders naar mensen in voedselonzekerheid. De praktijk toont ons heel wat succesvolle samenwerkingsmodellen zoals Voedselbank Limburg met Depot Margo, LinkedFarm en FoodSavers.
Voeding speelt een cruciale rol binnen de zorg. Met de steun van de Green Deal Duurzame Zorg hebben FoodWIN, ILVO en Mosquito in the Room een gecombineerde dienstverlening opgezet om werk te maken van meer voeding op maat, meer plantaardig en minder verspilling. “Een slim voedselaanbod verbindt gezondheid en welzijn met ecologische, sociale en economische duurzaamheid”, licht Mélodie Arts (coördinator FoodWIN) toe.
Inspiratie kwam uit Zorgbedrijf Antwerpen, dat pioniert met kleinschalig en gezamenlijk koken binnen het concept Ekstrasmaak in woonzorgcentrum Eksterlaer. Medewerkers, bewoners en vrijwilligers staan er per afdeling samen in de keuken met een positief effect op de maaltijdbeleving.
Het project Au Bain Perdu en de slimme voedselmonitoring van FINE (Food Intake Ecosystem) laten zien dat data ook in zorginstellingen van groot belang zijn. Het delen van cijfers over voedselresten vergroot het bewustzijn bij zorg- en keukenpersoneel en stimuleert zo effectieve actie.
Omdat op bedrijfsniveau veel impact kan gemaakt worden, begeleidt Flanders’ FOOD ondernemingen uit de brede agrovoedingssector in hun weg naar een circulaire keten. “We gebruiken samenwerking als hefboom voor innovatie”, licht Marie Demarcke toe. “Bloemkoolrijst is een mooi voorbeeld. Door de ontwikkeling van nieuwe oogst- en verwerkingstechnieken kunnen extra delen van het gewas worden opgegeten.”
Ook inspirerend is het verhaal van maatwerkbedrijf Kunnig. Zij gingen in samenwerking met Voedselhub Antwerpen de uitdaging aan om reststromen te verwerken tot nieuwe producten die langer houdbaar zijn. Zo ontwikkelden ze samen met Solucious een productielijn die tonnen overproductie aan aardappelen omzet in puree.
Onder begeleiding van Thomas More Hogeschool liep vorig jaar het SuperInsect-project. Daarin bundelden buurtsupers de krachten met Renewi in een onderzoek naar de bruikbaarheid van voedseloverschotten als insectenvoeder. Een geslaagd concept, maar de praktijk laat nog even op zich wachten. Regels rond voedselveiligheid en economische opschaling vormen voorlopig te grote hindernissen.
Onze favoriete slagzin “Meten is (w)eten” werd ook vandaag hoog in het vaandel gedragen. BCZ, de sectorfederatie van de zuivelindustrie, bracht met een intensieve analyse de voedselverliezen in de zuivelketen in kaart. Ook zij ontdekten dat zo’n dataverzameling de ideale instap geeft voor een gesprek over verspillingsreductie.
FoodWIN werkte al vaak samen met lokale besturen rond voedselverspilling. “Zij kunnen verbinden, opschalen, faciliteren en financiële ondersteuning bieden. En wanneer je samen met stakeholders een voedselstrategie kan uitwerken, zitten gezamenlijke missies en acties meteen verankerd”, motiveert Mélodie.
Meesurfen op bottom-upinitiatieven vormt volgens Katrien Verbeke van Let Us een ideale aanzet voor een gedragen voedselstrategie. Zij was aanwezig in het kader van Local4Food, de accelerator voor lokaal voedselbeleid. “Voedselstrategieën geven een kapstok en langetermijnvisie omtrent voedselacties”, staat ze Mélodie bij.
Eén van die initiatieven zit bij Intradura, de afvalintercommunale actief ten westen van Brussel. Zij startten de campagne “Eten verspillen, da’s niet wat we willen” met als doel etensresten uit de restafvalzak te halen. Met informatie- en sensibiliseringsacties wenden ze zich tot de consument en hopen ze op gedragsverandering.
Het Food Waste Fest werd georganiseerd door FoodWIN, Vlaanderen Circulair, OVAM en Agentschap Landbouw en Zeevisserij, met steun van Departement Omgeving en Belfius. Het evenement vond plaats op vrijdag 26 september 2025 in het Herman Teirlinck-gebouw in Brussel.
Tekst: Yer Hansssens
.JPG)