Vanaf 2026 gaat de nieuwe ontbossingswet van de Europese Unie in werking. Vanaf dan moeten grote bedrijven kunnen garanderen dat hun producten niet bijdragen aan ontbossing. Voor koffie- en cacaoboeren is het een hele uitdaging om de nodige procedures en systemen klaar te krijgen om aan hun Europese klanten de nodige garanties te geven. In Peru werden alvast belangrijke stappen gezet.
Om beter te begrijpen welke stappen nodig zijn om te voldoen aan de Europese wetgeving rond ontbossing (deforestation due diligence, of DDD), namen meer dan 130 vertegenwoordigers uit de publieke en private sector in februari 2025 deel aan een reeks workshops in Jaén (Cajamarca), Tarapoto (San Martín) en Lima, Peru.
De workshops werden georganiseerd door PromPerú, Rikolto, World Resources Institute en Global Forest Watch. Ze maken deel uit van een proefproject dat boeren voorbereid op deze nieuwe ontbossingswet. Het initiatief wordt uitgevoerd in vijf regio’s van het land: Cajamarca, San Martín, Junín, Cusco en Amazonas. 17 organisaties van koffie- en cacaoproducenten en exporterende bedrijven, engageerden zich.
In het eerste jaar van het proefproject kregen producentenorganisaties training over het due diligence-proces dat de productieketen doorlicht. Complexe materie. Gelukkig deelden exportbedrijven zoals Falcon Coffees, Icam en Pronatec hun eerste ervaringen. Door de samenwerking met koepelorganisaties uit de cacao- en koffiesector konden we op korte tijd kennis verzamelen uit de provincies die al de meeste vooruitgang boekten in de aanpassing aan de nieuwe wetgeving.
In de tweede fase van het proefproject werd een “due diligence” toolkit rond ontbossing geïntroduceerd. Die werd op maat ontworpen voor producenten, technici, managers van exportbedrijven en vertegenwoordigers van organisaties die werken binnen de aanvoerketens van koffie en cacao. De toolkit zal producentenorganisaties en bedrijven helpen om te voldoen aan de vereisten van de Europese ontbossingswetgeving.
Tijdens de workshops in februari 2025 werden de resultaten van het eerste jaar van het proefproject gepresenteerd. In dat jaar werd samen met producentenorganisaties gewerkt aan het testen en verfijnen van de due diligence-processen.
Deelnemers uit Cajamarca en San Martín, de regio’s waar al aanzienlijke vooruitgang is geboekt, deelden hun ervaringen. Daarnaast kregen de deelnemers praktische trainingen om risico’s in het due diligence-proces te leren herkennen. Verder maakten ze kennis met de georeferentie-toepassing van het Global Forest Watch Pro-platform, een tool om alle data over de plantages vast te leggen en analyses te doen.
We kregen tools om de informatie uit de regelgeving te systematiseren en stap voor stap te bepalen wat we moeten doen om aan de wetgeving te voldoen. Tegen 2025 hopen we percelen met een hoog ontbossingsrisico te kunnen identificeren zodat we preventief kunnen ingrijpen.
Het implementeren van iets nieuws gaat altijd gepaard met uitdagingen voor verbetering. Deelnemen aan de trainingssessies heeft ons erg geholpen om het hele proces te begrijpen. Nu beschikken we over de kennis en de praktijken om te voldoen aan de nieuwe vereisten. – Carlos Angulo | Allima Cacao
Niet voldoen aan de nieuwe Europese vereisten, zou verstrekkende gevolgen hebben, beseft Oscar Inocente, een van de trekkers van het proefproject. “Het verlies van de Europese markt zou vreselijk zijn voor de toegang tot financiering, de duurzaamheid van bedrijven en coöperaties, de werkgelegenheid in de aanvoerketens van koffie en cacao en de inkomens van producenten.”
“Als ze hun cacao en koffie enkel nog op de binnenlandse markt kunnen verkopen, waar de prijzen minder goed zijn, zou dat de investeringen in de sector afremmen”, zegt Lith Montes van Rikolto in Peru. “Dat zou een stap terug zijn, net nu de Peruaanse koffie- en cacao-export het voorbije jaar een opmerkelijke groei kende.”
Geen tijd te verliezen dus. In 2024 werkte het due diligence-proefproject daarom aan het opbouwen van kennis en vaardigheden van lokale mensen en organisaties. Met resultaat. Vandaag dragen ze zo bij aan de bescherming van het milieu en aan hun eigen economische ontwikkeling, benadrukt Lith Montes van Rikolto.
Hoeveel middelen een organisatie nodig heeft om aan due diligence te voldoen, hangt af van hoever ze al staan in hun ontwikkeling. Als ze bijvoorbeeld nog bezig zijn met het aanpassen van hun landbouwpraktijken of met het digitaliseren van hun data, dan zal het meer kosten. Voor organisaties die al gewoon zijn om te werken met strenge normen voor kwaliteit en export, verandert er niet zo veel. In feite gebruiken ze dezelfde soort aanpak en kennis als bij andere controles die ze al doen. - Lith Montes | Coördinator van Rikolto's programma voor duurzame cacao en koffie in Peru.
In 2025 focussen de deelnemende organisaties op het scherp stellen van hun risicobeheer en op het uitvoeren van de geplande maatregelen. In de tweede helft van het jaar zullen de boeren uit het proefproject andere boeren gaan trainen, zodat die op het op hun beurt weer anderen kunnen opleiden. Een sneeuwbaleffect dat nodig zal zijn om de afzet voor koffie- en cacaoboeren aan de Europese markt veilig te stellen.
