Begin 2024 schoot de prijs van cacao naar het hoogste niveau in bijna 50 jaar. Mislukte oogsten, verouderde plantages en klimaatverandering in Ivoorkust en Ghana duwen de sector naar een kantelpunt. Rikolto werkt samen met partners aan een nieuwe aanpak die reikt tot in de rekken van de grootste supermarkt van België.
“Mijn dagen hadden vroeger geen richting,” vertelt Kobenan KOFFI Simon, een jonge cacaoboer uit Darégba. “Ik werkte op het veld, maar zonder opleiding of begeleiding. De grond was kaal, uitgeput van jarenlange monocultuur.” In Ivoorkust, goed voor 40% van de wereldwijde cacao-export, leven de meeste boeren onder de armoedegrens. Investeren in betere landbouw en nieuwe planten is zo onmogelijk. Jongeren trekken massaal weg.
Kobenan koos een andere weg. Hij is een van de jongeren die samen met Rikolto, Puratos, Fairtrade Belgium, Colruyt Group en de Ivoriaanse coöperatie ECSP werken aan een alternatief model. Een model waarin bedrijven zich engageren op lange termijn, boeren kunnen investeren en jongeren de motor zijn van verandering.
In Darégba en Colonel namen 102 boeren en boerinnen het voortouw om een nieuwe aanpak te testen. “In mijn plantage pas ik boslandbouw toe: naast mijn cacaobomen groeien nog andere bomen die schaduw geven en de bodem beschermen,” vertelt Kobenan. “Ik teel ook rijst, yams en rubber. Zo heb ik meerdere inkomstenbronnen.” Daarnaast startte hij een landbouwwinkel. “We verkopen gecontroleerde producten voor bemesting en gewasbescherming aan boeren. Dat bestond hier vroeger niet.”
Vandaag zie ik mijn toekomst anders dan enkele jaren geleden. Ik heb niet alleen een droom, maar ook een plan. Ik wil mijn landbouwwinkel uitbreiden en een huis bouwen. Over vijf jaar wil ik helemaal op eigen benen staan.
De cacao van Kobenan en zijn collega’s belandt rechtstreeks bij Puratos, waar ze verwerkt wordt tot chocolade voor Colruyt Group. Ook hier is het geen business as usual. Puratos investeert in infrastructuur voor het drogen en fermenteren van cacaobonen en in de aanplant van bomen. Colruyt betaalt bovenop de marktprijs een fairtrade- en kwaliteitsbonus, aangevuld met een “Living Income Differential”, bedoeld om de kloof tot een leefbaar inkomen te dichten.
Uit analyse bleek dat het inkomen van de deelnemende boeren al met 31% steeg. Colruyt Group besliste daarom om deze aanpak uit te breiden: in de winkels dragen álle Boni-tabletten sinds oktober 2024 het “Lekker Bezig”-label, als teken dat ze bijdragen aan een leefbaar inkomen. “Het is ons engagement voor de lange termijn,” zegt Karen Janssens, duurzaamheidsexperte bij Colruyt Group. “Ook als de cacaoprijzen opnieuw zakken, blijven we deze aanpak trouw.”
Toch is de toekomst daarmee nog niet verzekerd. De gemiddelde leeftijd van een cacaoboer is meer dan 50 jaar. Daarom zet Rikolto extra in op jongeren: ze krijgen training in ondernemerschap, toegang tot financiering via VSLA’s en ondersteuning bij het opstarten van hun bedrijf.
Een opvallend succes zijn de jongerenbedrijven die landbouwdiensten leveren: snoeiwerk, onkruidbeheer, bemesting. Jongeren zoals Kobenan zorgen er zo voor dat daar geen kinderen voor ingezet worden. “We zijn betrouwbaar, goed opgeleid en betaalbaar. En we doen iets zinvols voor onze gemeenschap.” Ondertussen zijn al 13 van deze bedrijven actief.
“Voor het eerst kon ik sparen,” zegt Kobenan. “Vandaag zie ik mijn toekomst anders dan enkele jaren geleden. Ik heb niet alleen een droom, maar ook een plan. Ik wil mijn landbouwwinkel uitbreiden en een huis bouwen. Over vijf jaar wil ik helemaal op eigen benen staan.”
Eric Koffi van Rikolto in Ivoorkust kijkt met trots naar de resultaten. “Jonge mensen zien weer toekomst op het platteland omdat ze iets kunnen opbouwen. Als deze aanpak zich verder verspreidt, kunnen duizenden jongeren zoals Kobenan de ruggengraat worden van een duurzame cacaosector."
