Kooklessen en consumentenrecht: inspiratie uit het Zweedse Göteborg

Binnen het Europese project Healthy Wave werkt Rikolto mee aan een ambitieus doel: ervoor zorgen dat elk kind in Europa toegang krijgt tot minstens één gezonde maaltijd per dag. Enkele weken geleden trokken we naar het Zweedse Göteborg voor een internationale projectmeeting en mochten we kennismaken met een indrukwekkende praktijk: alle leerlingen volgen er verplicht het vak 'Hem- och konsumentkunskap' – letterlijk ‘huis- en consumentenkennis’.

In Zweden krijgen jongeren vanaf de leeftijd van 12 jaar ‘Hem- och konsumentkunskap’, dat voeding, huishoudkunde, economie en duurzaamheid combineert. Het is een verplicht onderdeel van het curriculum en wordt gegeven in speciaal uitgeruste keukens op school.

Leerlingen leren er onder andere:

• hoe ze zelf voedzame maaltijden kunnen plannen en bereiden;

• hoe ze voedsel veilig bewaren en omgaan met allergieën of diëten;

• hoe ze een budget opstellen en kritisch omgaan met reclame;

• en hoe voedselproductie en consumptie een impact hebben op mens en milieu.

We kregen de kans om een kookles bij te wonen én zelf deel te nemen aan een workshop waarin typische Zweedse schoolgerechten werden klaargemaakt. Van 'Toast Skagen' tot 'pytt i panna' en Zweedse pannenkoeken met confituur: elk gerecht bood niet alleen een culinaire inkijk, maar ook een educatief verhaal over cultuur, duurzaamheid en gezondheid.

Kritisch leren consumeren

Wat het vak extra bijzonder maakt, is de aandacht voor consumentenrechten. Leerlingen leren niet alleen hoe ze verstandig aankopen doen of voedselverspilling vermijden, maar ook welke rechten ze hebben als consument. Ze analyseren advertenties, maken simulaties van winkelaankopen en bespreken ethische dilemma’s rond voeding en productie. Zo groeit hun vermogen om kritische en bewuste keuzes te maken – nu én in de toekomst.

Deze brede aanpak maakt van voedseleducatie geen losstaande les, maar een volwaardige levensvaardigheid die jongeren voorbereidt op een gezonde en duurzame toekomst en het voor hen eenvoudiger maakt om voor goed eten te kiezen.

Van inspiratie naar actie

De inzichten uit Zweden zijn bijzonder waardevol voor de rol die Rikolto opneemt binnen het Healthy Wave-project. We zijn momenteel namelijk volop bezig met de ontwikkeling van een toolkit ‘Gezonde, duurzame voeding op school’, een praktisch instrument specifiek voor lokale besturen, met tips en advies over hun rol bij de implementatie van gezonde schoolmaaltijden.

De toolkit zal gebaseerd zijn op een combinatie van praktijkvoorbeelden, wetenschappelijke inzichten en de ervaringen van de projectpartners. Het eerste concept wordt voorgesteld na afloop van alle studiebezoeken. Daarna volgt een testfase met feedback van onder meer de EUROCITIES-werkgroepen rond kinderen en jongeren en voeding.

Op weg naar structurele verandering

Wat het bezoek aan Zweden vooral duidelijk maakte? Dat voedingseducatie méér kan zijn dan enkel leren koken. Door jongeren inzicht te geven in gezondheid, duurzaamheid en consumentenrechten, bouw je aan weerbaarheid en bewustzijn. Een toekomst waarin elk kind toegang heeft tot gezonde voeding begint bij educatie – en bij scholen die ruimte krijgen om die rol waar te maken.