Gezonde, duurzame voeding op school is geen luxe, maar een hefboom voor gezondheid, inclusie én gelijke kansen. Dankzij SchoolFood4Change krijgt die visie in Vlaanderen en in Europa eindelijk vaste voet aan de grond.
“Als we willen dat elk kind met gelijke kansen kan opgroeien, dan is universele toegang tot gezonde schoolvoeding geen luxe, maar een noodzaak.” Dat zegt professor Manuel Franco, expert publieke gezondheid aan de universiteit van Alcalá. “Een school is niet alleen een plek om te leren, maar hoort ook een veilige omgeving te zijn waar kinderen kunnen groeien. Wie investeert in goed eten op school, investeert tegelijk in gezondheid, onderwijs en sociale rechtvaardigheid.
Sinds 2022 is Rikolto de Belgische partner van het SchoolFood4Change-project, een consortium van 12 Europese landen met éénzelfde ambitie: gezonde, duurzame en toegankelijke schoolvoeding voor élk kind. In Vlaanderen werkten we de afgelopen jaren nauw samen met scholen, lokale besturen en partnersteden als Gent, Antwerpen, Leuven en Schaarbeek om die ambitie waar te maken. Daarbij gaat bijzondere aandacht naar kwetsbare groepen die vaak moeilijker te bereiken zijn. De Whole School Food Approach vormde het hart van het SchoolFood4Change-project: een integrale aanpak die voeding verankert in elk aspect van de school: het schoolbeleid, het voedingsaanbod, de lessen en de ruimere schoolgemeenschap - zoals personeel, lokale winkels en boeren.
In Gent vonden vier scholen voor buitengewoon onderwijs elkaar binnen het project. Basisscholen De Zonnepoort, Het Kompas, Balans en Salvator ontdekten dat ze met gelijkaardige uitdagingen worstelden: weinig contact met ouders omdat veel leerlingen met de bus komen, een rijke culturele diversiteit die zowel kansen als complexiteit met zich meebrengt, en voedselverspilling door een gebrek aan kennis. Door de krachten te bundelen en dankzij begeleiding van Rikolto, konden de vier scholen ervaringen uitwisselen en elkaar inspireren om nieuwe initiatieven op poten te zetten. “De samenwerking gaf ons de nodige ruimte om nieuwe ideeën uit te proberen en om gezonde voeding beter te integreren in het schoolleven”, vertelt een leerkracht. “Ouders voelen zich meer betrokken, het eetaanbod werd vernieuwd en voedseleducatie versterkt.”
“Als we willen dat elk kind met gelijke kansen kan opgroeien, dan is universele toegang tot gezonde schoolvoeding geen luxe, maar een noodzaak.”
Die impact van SchoolFood4Change is voelbaar, ook buiten Gent. Meer dan twintig Vlaamse scholen stapten mee in het traject. Ze werkten een voedingsbeleid uit, experimenteerden met een gezond voedingsaanbod, werkten educatieve trajecten uit en betrokken ouders, leerlingen en lokale leveranciers. Elk verhaal toont: goed eten op school kan. Zelfs in scholen waar tijd en middelen vaak schaars zijn.
Die opgebouwde ervaring vormde mee de basis voor een belangrijke beleidsdoorbraak. In mei 2025 besliste de Vlaamse overheid om jaarlijks 70 miljoen euro vrij te maken voor gezonde schoolvoeding. Die middelen zullen scholen ondersteunen met infrastructuur, educatie, lokale toelevering en begeleiding op maat. Een historisch signaal: gezonde, duurzame schoolvoeding wordt niet langer gezien als extraatje, maar als fundamenteel onderdeel van gelijke kansen. Professor Franco ziet in die beleidskeuze een cruciale stap: “Het is een kans om structurele ongelijkheid aan te pakken. Schoolvoeding is een instrument dat direct invloed heeft op de gezondheid en de ontwikkeling van kinderen, en dus ook op hun toekomst.”
Hoewel het SchoolFood4Change-project eind dit jaar afloopt, is dit voor Rikolto en haar partners slechts het begin. De opgebouwde kennis, netwerken en beleidskansen vormen een stevige basis om verder te bouwen aan een structureel voedingsbeleid dat élk kind toegang geeft tot goed eten op school.
In Gent zijn ze alvast overtuigd. “We voelden ons lang alleen in onze zoektocht. Maar nu weten we: we maken deel uit van iets groters. En dat geeft goesting om te blijven veranderen.”
.jpg)
Tijdens de Week voor Goed Eten in januari bracht Leuven burgers van alle leeftijden en achtergronden samen rond het thema voeding. In samenwerking met lokale organisaties vonden op verschillende locaties laagdrempelige kookworkshops plaats. Kinderen kookten peulvruchten, jongeren met een beperking kookten samen met een chef en een groep kwetsbare meisjes leerden plantaardig koken. Deze initiatieven verbinden mensen, stimuleren samenwerking en maken gezonde en duurzame voeding tastbaar. Ondersteund door SchoolFood4Change, Rikolto en Leuven 2030 groeit hier een stadsbrede voedselstrategie. Wat begon als een reeks workshops, ontwikkelt zich tot een structurele beweging die inzet op inclusie, gezondheid en systeemverandering.
In Milaan krijgen kinderen op kleuterscholen een actieve rol in het eetmoment. Door mee te helpen met tafeldekken leren ze samenwerken, rekenen en verantwoordelijkheid opnemen. Deze eenvoudige, maar doordachte aanpak wordt breed gedragen: leerkrachten signaleren meer betrokkenheid, en ouders merken dat kinderen ook thuis bewuster omgaan met eten. Vooral in gezinnen waar samen aan tafel zitten minder ingeburgerd is, maakt de aanpak een verschil. De stad ziet deze positieve dynamiek als vertrekpunt voor een breder voedselbeleid voor het kleuteronderwijs. Wat begon met een schort en een taakje, groeit uit tot een leerervaring met impact op lange termijn.
In Bambilor speelt de centrale keuken een dubbele rol: ze levert warme maaltijden aan basisscholen en ondersteunt de kinderopvang ‘La Maison du Fils’, waar jonge kinderen zonder veilige thuissituatie worden opgevangen. Dankzij deze samenwerking krijgen baby’s en peuters dagelijks een voedzaam ontbijt. De crèche biedt meer dan voeding: ook zorg, emotionele ondersteuning en veiligheid. Ondanks uitdagingen zoals beperkte middelen en gebrek aan voldoende personeel, is de impact voelbaar. De centrale keuken is een essentieel schakelpunt in een kwetsbare context en toont hoe voedselinitiatieven ook een sociale rol kunnen spelen in het ondersteunen van de meest kwetsbaren.
Op Engskolen, een Deense school voor kinderen met specifieke ondersteuningsnoden, werd een innovatieve onderwijsmethode ontwikkeld rond voeding. Via ‘voedselskoffers’, met beeldmateriaal en kleurcodes, leren leerlingen praten over gezonde voeding zonder dat daar ingrediënten of keukens voor nodig zijn. Dit laagdrempelige leermiddel biedt houvast aan kinderen die moeilijkheden ervaren rond eten en stimuleert voedselwijsheid- en vaardigheid. Leerkrachten gebruiken het materiaal vakoverschrijdend en zien positieve effecten op interesse, zelfvertrouwen en sociale interactie. Zo draagt voeding niet alleen bij aan fysieke gezondheid, maar ook aan welzijn, structuur en verbinding.
Ontdek meer over de impact die we afgelopen jaar maakten in ons nieuwe activiteitenverslag 2024-2025.
